Báo cáo CBAM là gì? Cách chuẩn bị báo cáo CBAM chuẩn EU

Khi cơ chế CBAM (Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon) của Liên minh Châu Âu (EU) dần đi vào thực thi, báo cáo CBAM trở thành tài liệu bắt buộc đối với các doanh nghiệp xuất khẩu sang thị trường này. Để đáp ứng các yêu cầu khắt khe của EU, doanh nghiệp cần hiểu rõ báo cáo CBAM là gì và cách chuẩn bị báo cáo chuẩn quốc tế. Trong bài viết này, Vinacontrol CE HCM sẽ giới thiệu đến bạn cụ thể về báo cáo CBAM và các bước để thực hiện tài liệu quan trọng này!

1. Báo cáo CBAM là gì?

Báo cáo CBAM, hay tờ khai CBAM, là tài liệu bắt buộc với doanh nghiệp xuất khẩu hàng hóa vào EU. Báo cáo này ghi lại tổng lượng khí nhà kính (CO2e) sinh ra trong quá trình sản xuất, vận chuyển và sử dụng năng lượng liên quan đến sản phẩm. Đây là cơ sở để EU tính thuế carbon áp dụng cho hàng hóa nhập khẩu, đảm bảo cạnh tranh công bằng với sản phẩm nội địa EU.

2. Nội dung chính trong báo cáo CBAM

Những nội dung chính trong báo cáo CBAM là gì?

• Thông tin sản phẩm: Loại sản phẩm, quy trình sản xuất chi tiết, đặc biệt các công đoạn quan trọng như nguyên liệu thô và năng lượng tiêu hao.
• Lượng phát thải khí nhà kính: Gồm cả khí CO2e từ nguồn phát thải trực tiếp (VD: lò nung, động cơ) và gián tiếp (VD: điện năng sử dụng). Đơn vị đo được ghi theo tiêu chuẩn quốc tế (tấn CO2e) và quy đổi phù hợp với chuẩn Việt Nam.
• Biện pháp giảm phát thải: Danh sách rõ ràng các hành động doanh nghiệp đã triển khai, từ cải tiến công nghệ đến sử dụng năng lượng tái tạo. Các số liệu minh chứng cụ thể như tiết kiệm bao nhiêu kW/h hoặc giảm phát thải bao nhiêu tấn CO2e.

3. Tầm quan trọng của báo cáo CBAM là gì?

Vai trò quan trọng của việc lập báo cáo CBAM là gì?

3.1 Đáp ứng yêu cầu pháp lý của EU

Kể từ năm 2026, các ngành như thép, xi măng, nhôm, phân bón và điện xuất khẩu sang EU sẽ bị áp dụng thuế CBAM. Việc thiếu báo cáo CBAM có thể khiến sản phẩm bị từ chối nhập khẩu hoặc chịu mức thuế cao, ảnh hưởng nghiêm trọng đến lợi nhuận của doanh nghiệp.

3.2 Tạo lợi thế cạnh tranh cho sản phẩm xuất khẩu

Báo cáo CBAM minh bạch giúp doanh nghiệp xây dựng uy tín và đáp ứng các tiêu chí ESG (Môi trường, Xã hội, Quản trị) đang trở thành xu hướng toàn cầu. Điều này không chỉ giúp duy trì vị thế tại EU mà còn mở ra cơ hội hợp tác mới trên các thị trường quốc tế khác.

3.3 Cải thiện tình trạng phát thải khí nhà kính và tối ưu chi phí

Việc lập báo cáo CBAM yêu cầu kiểm kê khí nhà kính, từ đó giúp doanh nghiệp nhận diện các nguồn phát thải lớn để cải tiến quy trình sản xuất, giảm thiểu chi phí năng lượng và tối ưu hóa hiệu quả vận hành.

4. Các bước chuẩn bị báo cáo CBAM chuẩn EU

Để thực hiện báo cáo CBAM chuẩn EU, doanh nghiệp thực hiện các bước sau đây:

4.1 Đo lường lượng khí phát thải nhà kính

Đo lường lượng khí phát thải nhà kính là bước đầu tiên và quan trọng nhất để thu thập dữ liệu phát thải chính xác.

• Phạm vi 1: Phát thải trực tiếp từ quá trình sản xuất. Ví dụ, khí CO2 từ đốt nhiên liệu trong lò hơi.
• Phạm vi 2: Phát thải gián tiếp từ nguồn năng lượng mua ngoài như điện hoặc hơi nước tiêu thụ.
• Phạm vi 3: Các phát thải gián tiếp khác, gồm vận chuyển nguyên liệu hoặc phân phối sản phẩm.

Sử dụng đơn vị đo tấn CO2e (tương đương carbon dioxide) để tính lượng phát thải. Ngoài ra, doanh nghiệp có thể quy đổi tương ứng qua đơn vị gần gũi như kilogam hoặc mét khối khí CO2, giúp theo dõi chi tiết hơn.

>>> CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM: Quy trình đo lường phát thải khí nhà kính trong xử lý nước đạt chuẩn ISO 14064-1

4.2 Tính toán lượng phát thải khí nhà kính

Việc tính toán lượng CO2e phát thải được tiến hành theo tiêu chuẩn quốc tế ISO 14064-1 hoặc phương pháp luận được EU công nhận. Các hệ số phát thải và dữ liệu hoạt động cần minh bạch và nhất quán để tránh sai sót trong báo cáo.

4.3 Lập bản báo cáo CBAM (tờ khai CBAM)

Từ thông tin thu thập và tính toán được, doanh nghiệp tiến hành xây dựng tờ khai CBAM. Báo cáo CBAM cần được trình bày rõ ràng, đầy đủ các phần:

• Lượng CO2e phát thải theo từng phạm vi.
• Phương pháp kiểm kê và tính toán được sử dụng.
• Cam kết giảm phát thải của doanh nghiệp.

4.4 Nộp báo cáo CBAM và chờ xử lý phản hồi

Doanh nghiệp nộp báo cáo CBAM lên hệ thống quản lý của EU và chịu sự thẩm định. Việc đảm bảo báo cáo đúng và đủ sẽ giảm thiểu nguy cơ bị truy thu thuế hoặc từ chối nhập khẩu.

5. Một số câu hỏi thường gặp về báo cáo CBAM

5.1 Doanh nghiệp cần chuẩn bị gì để lập báo cáo CBAM?

Để lập báo cáo CBAM chuẩn EU, doanh nghiệp cần chuẩn bị:

• Hệ thống thu thập dữ liệu phát thải từ sản xuất và vận hành;
• Hệ số phát thải và phương pháp kiểm kê theo tiêu chuẩn quốc tế;
• Sự hỗ trợ từ đối tác kiểm kê khí nhà kính chuyên nghiệp để đảm bảo tính chính xác và minh bạch.

5.2 Nếu không có báo cáo CBAM, doanh nghiệp có bị phạt không?

Nếu không có báo cáo CBAM, doanh nghiệp có thể bị từ chối nhập khẩu sản phẩm vào EU hoặc chịu mức thuế carbon cao hơn do thiếu dữ liệu minh bạch về phát thải.

5.3 Báo cáo kiểm kê khí nhà kính có thay thế báo cáo CBAM không? 

Báo cáo kiểm kê khí nhà kính không thể thay thế báo cáo CBAM, mặc dù nó đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ chuẩn bị dữ liệu cho báo cáo CBAM. Hai loại báo cáo này có mục đích và phạm vi áp dụng khác nhau, nhưng chúng bổ trợ lẫn nhau trong các yêu cầu pháp lý và hoạt động của doanh nghiệp.

Vừa rồi, chúng tôi đã giới thiệu đến bạn báo cáo CBAM là gì và những bước chuẩn bị báo cáo CBAM chuẩn EU. Lưu ý, Vinacontrol CE HCM chỉ thực hiện lập báo cáo kiểm kê khí nhà kính theo Nghị định 06/2022/NĐ-CP chứ không có dịch vụ lập báo cáo CBAM. Bài viết này chỉ mang tính chất cung cấp thông tin đến người xem.

>>> ĐỌC THÊM CÁC BÀI VIẾT HỮU ÍCH KHÁC:

• Khí nhà kính là gì? Những nguồn phát thải khí nhà kính phổ biến
• Báo Cáo CO2 Là Gì? Tầm Quan Trọng, Quy Trình Thực Hiện