ISO 9001:2026 – Phiên Bản Tiêu Chuẩn ISO 9001 Mới Nhất

ISO 9001:2026 hiện đang ở giai đoạn dự thảo lần hai và dự kiến sẽ được công bố chính thức vào tháng 9/2026. Đây được xem là bản cập nhật tiêu chuẩn ISO 9001 mới nhất với nhiều thay đổi đáng chú ý như tích hợp công nghệ 4.0, nhấn mạnh ESG và văn hóa chất lượng, đồng thời mở rộng khả năng tiếp cận cho các doanh nghiệp SMEs. 

Bài viết này của Vinacontrol CE HCM sẽ giúp bạn cập nhật toàn cảnh về lộ trình, nội dung và tác động thực tế của ISO 9001:2026.

1. ISO 9001:2026 – Phiên bản ISO 9001 mới nhất dự kiến ra mắt vào 09/2026

ISO 9001:2026 là phiên bản tiêu chuẩn ISO 9001 mới nhất, dự kiến sẽ được công bố vào tháng 9/2026 để thay thế ISO 9001:2015. Đây là bản cập nhật sâu rộng nhất trong vòng 10 năm qua, nhằm thích ứng với bối cảnh kinh doanh thay đổi nhanh chóng.

Phiên bản mới tập trung vào 5 mục tiêu trọng yếu:

• Tăng tính linh hoạt trong áp dụng, đặc biệt cho doanh nghiệp vừa và nhỏ
• Tích hợp công nghệ 4.0 như trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn và tự động hóa
• Thúc đẩy văn hóa chất lượng, đề cao đạo đức và vai trò của lãnh đạo
• Nâng cao quản lý rủi ro và cơ hội, tăng khả năng thích ứng dài hạn
• Đồng bộ với các tiêu chuẩn khác như ISO 14001 và ISO 45001

Hiện tại, bản dự thảo CD2 đã phát hành vào cuối năm 2024 để lấy ý kiến rộng rãi. Bản Dự thảo Tiêu chuẩn Quốc tế (DIS) sẽ dự kiến công bố vào tháng 7/2025.

2. Những điểm nổi bật trong bản dự thảo thứ 2 của tiêu chuẩn ISO 9001 mới nhất

Bản dự thảo thứ hai của tiêu chuẩn ISO 9001:2026 (CD2) được công bố vào cuối năm 2024, sau khi bản CD đầu tiên nhận hơn 1.600 góp ý từ các chuyên gia tại hơn 100 quốc gia. Mục tiêu chính của CD2 là hoàn thiện cấu trúc và nội dung nhằm phản ánh tốt hơn nhu cầu thực tiễn và bối cảnh toàn cầu.

Dưới đây là 7 thay đổi cốt lõi trong bản CD2, thể hiện định hướng chiến lược của phiên bản ISO 9001 mới nhất:

2.1 Cấu trúc của tiêu chuẩn ISO 9001:2026

Cấu trúc cấp cao (High Level Structure – HLS) vẫn được duy trì trong phiên bản 2026 để đảm bảo tính tương thích với các tiêu chuẩn ISO khác như ISO 14001 và ISO 45001. Tuy nhiên, một số điều khoản cốt lõi đã được điều chỉnh nhằm tăng tính rõ ràng và phù hợp với bối cảnh hiện đại.

Ba điều khoản then chốt được cập nhật như sau:

• Điều khoản 4 – Bối cảnh tổ chức: Làm rõ hơn yêu cầu xác định các yếu tố bên trong và bên ngoài ảnh hưởng đến hệ thống quản lý chất lượng, bao gồm cả yếu tố công nghệ, xu hướng thị trường và phát triển bền vững.
• Điều khoản 6 – Hoạch định: Tăng cường định hướng quản lý rủi ro và cơ hội. Nội dung mới nhấn mạnh việc chủ động dự báo thay đổi trong môi trường kinh doanh thay vì chỉ phản ứng bị động.
• Điều khoản 8 – Thực hiện: Bổ sung yêu cầu về quản lý chuỗi cung ứng theo hướng số hóa, khuyến khích tích hợp công nghệ thông tin vào quy trình sản xuất và dịch vụ.

2.2 Tích hợp chuyển đổi số và công nghiệp 4.0

Các nội dung trong bản dự thảo CD2 cho thấy ISO 9001:2026 đã chủ động tích hợp chuyển đổi số và công nghệ công nghiệp 4.0 vào hệ thống quản lý chất lượng. Những điều chỉnh này phản ánh xu thế vận hành hiện đại, đồng thời giúp tổ chức khai thác hiệu quả dữ liệu, tự động hóa và trí tuệ nhân tạo trong cải tiến chất lượng.

Những cập nhật mới trong dự thảo tiêu chuẩn ISO 9001 mới nhất ở khía cạnh này gồm:

• Phân tích dữ liệu lớn (big data): Hướng dẫn doanh nghiệp tận dụng dữ liệu để nhận diện xu hướng, cải tiến quy trình và nâng cao chất lượng sản phẩm.
• Ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI): Khuyến khích sử dụng AI trong dự báo lỗi, tối ưu hóa sản xuất và tự động hóa các hoạt động kiểm soát chất lượng.
• Tăng cường bảo mật thông tin: Yêu cầu rõ ràng hơn về bảo vệ dữ liệu trong toàn bộ hệ thống QMS, đồng thời đảm bảo tương thích với tiêu chuẩn ISO/IEC 27001.

2.3 Nhấn mạnh về văn hóa chất lượng và đạo đức doanh nghiệp

Văn hóa chất lượng và đạo đức không còn là phần bổ trợ, mà đã trở thành nội dung trọng yếu trong tiêu chuẩn ISO 9001 mới nhất. Bản dự thảo CD2 đưa ra các yêu cầu rõ ràng nhằm đảm bảo tính minh bạch trong vận hành, đề cao vai trò lãnh đạo và lồng ghép giá trị đạo đức vào mọi quyết định quản trị.

Các thay đổi cụ thể như sau:

• Lãnh đạo giữ vai trò then chốt trong việc lan tỏa tư duy chất lượng, đồng thời tạo môi trường khuyến khích sự tham gia tích cực của nhân viên ở mọi cấp.
• Nguyên tắc đạo đức và tính liêm chính cần được lồng ghép vào quy trình ra quyết định, từ hoạch định chiến lược đến triển khai thực tế.
• Minh bạch trong đánh giá và báo cáo nội bộ là một yêu cầu rõ ràng, giúp củng cố lòng tin và đảm bảo các hành động cải tiến có cơ sở xác thực.

2.4 Đề cập đến tính bền vững và ESG

Lần đầu tiên, yếu tố ESG và phát triển bền vững được đưa vào cấu trúc chính thức của tiêu chuẩn ISO 9001. Những cập nhật trong dự thảo CD2 cho thấy tiêu chuẩn ISO 9001 mới nhất đang thích ứng với kỳ vọng toàn cầu về trách nhiệm xã hội và môi trường.

Một số nội dung đáng chú ý trong bản dự thảo CD2 gồm:

• Các tổ chức cần đánh giá tác động môi trường và xã hội từ hoạt động vận hành, qua đó xác định rủi ro và cơ hội liên quan đến phát triển bền vững.
• Mục tiêu chất lượng phải được liên kết với chiến lược ESG, đảm bảo hiệu quả vận hành đi kèm trách nhiệm dài hạn.
• Biến đổi khí hậu được đưa vào điều khoản 4.1 như một yếu tố cần phân tích trong bối cảnh tổ chức, phù hợp với các mục tiêu phát triển bền vững toàn cầu.

2.5 Hướng đến doanh nghiệp SMEs

Để giảm rào cản áp dụng cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, bản dự thảo ISO 9001:2026 đã thực hiện hàng loạt điều chỉnh mang tính hỗ trợ. Trọng tâm là đơn giản hóa tài liệu và tăng cường hướng dẫn thực tiễn, giúp SMEs triển khai hệ thống mà không tốn nhiều nguồn lực.

Cụ thể:

• Yêu cầu tài liệu được tinh gọn, giúp SMEs không cần xây dựng hệ thống quá phức tạp hay đầu tư hạ tầng lớn để bắt đầu.
• Hướng dẫn áp dụng kèm ví dụ thực tiễn được bổ sung nhiều hơn, giúp doanh nghiệp dễ hiểu và triển khai theo từng bước cụ thể.
• Cách diễn đạt được điều chỉnh rõ ràng hơn, phù hợp với tổ chức chưa có nền tảng QMS bài bản, giảm bớt ngôn ngữ kỹ thuật khó tiếp cận.

2.6 Tập trung nhiều hơn vào sự tham gia của các bên liên quan

ISO 9001:2026 tăng cường yêu cầu về việc xác định và đáp ứng kỳ vọng của các bên liên quan trong toàn bộ quá trình quản lý chất lượng. Quan điểm của khách hàng, nhân viên, nhà cung cấp và cộng đồng được xem là yếu tố quan trọng trong hoạch định và ra quyết định.

Theo bản dự thảo CD2 của tiêu chuẩn ISO 9001 mới nhất:

• Doanh nghiệp cần thiết lập cơ chế thu thập và phản hồi ý kiến từ các bên liên quan, thay vì chỉ tập trung vào đầu ra sản phẩm.
• Việc tích hợp quan điểm đa chiều sẽ giúp hệ thống quản lý chất lượng phản ánh đúng thực tiễn và cải thiện khả năng thích ứng với yêu cầu thị trường.
• Sự tham gia chủ động từ các bên liên quan cũng là nền tảng để tăng mức độ chấp nhận, tính minh bạch và sự đồng thuận trong tổ chức.

2.7 Phân biệt giữa rủi ro và cơ hội. Tập trung vào quản lý rủi ro

Phiên bản ISO 9001:2026 dự kiến sẽ làm rõ hơn sự khác biệt giữa rủi ro và cơ hội, thay vì gộp chung như các phiên bản trước. Đây là bước tiến nhằm giúp tổ chức triển khai các chiến lược phù hợp cho từng loại tình huống cụ thể.

Theo định hướng của bản dự thảo CD2:

• Rủi ro được xem là các yếu tố tiêu cực cần được kiểm soát, giảm thiểu hoặc loại bỏ. Tiêu chuẩn mới nhấn mạnh việc nhận diện sớm rủi ro, xây dựng kế hoạch ứng phó và theo dõi hiệu quả triển khai.
• Cơ hội được nhìn nhận là yếu tố tích cực cần khai thác để cải tiến chất lượng, đổi mới quy trình hoặc mở rộng năng lực cạnh tranh. Tuy nhiên, hướng dẫn chi tiết về cách xác định và quản lý cơ hội có thể sẽ tiếp tục được phát triển trong các tài liệu bổ sung.
• Trọng tâm hiện tại nghiêng về quản lý rủi ro một cách chủ động, đặc biệt trong bối cảnh tổ chức phải đối mặt với biến động thị trường, công nghệ và chuỗi cung ứng.

3. Lộ trình dự kiến của ISO 9001:2026 – Tiêu chuẩn ISO 9001 mới nhất

Quá trình xây dựng tiêu chuẩn ISO 9001:2026 được triển khai theo từng giai đoạn kỹ thuật cụ thể, với thời gian kéo dài hơn dự kiến để đảm bảo độ đồng thuận quốc tế và tính cập nhật. Dưới đây là tiến trình chính tính đến tháng 5/2025:

• Tháng 4/2024: Công bố bản dự thảo cấp ủy ban đầu tiên (CD) để lấy ý kiến từ hơn 100 quốc gia thành viên.
  Tháng 7/2024: Sau khi nhận được nhiều phản hồi chưa đồng thuận, ISO/TC 176/SC 2 thống nhất xây dựng bản dự thảo thứ hai (CD2).
• Tháng 9/2024: Nhóm chuyên môn WG29 rà soát kỹ thuật và điều chỉnh nội dung nhằm hoàn thiện CD2.
  Tháng 7/2025 (dự kiến): Phát hành bản dự thảo tiêu chuẩn quốc tế (DIS) để lấy ý kiến rộng rãi từ cộng đồng doanh nghiệp và chuyên gia.
• Tháng 4/2026 (dự kiến): Hoàn thiện bản dự thảo cuối cùng (FDIS) trên cơ sở tổng hợp ý kiến quốc tế.
• Tháng 9/2026 (dự kiến): Chính thức ban hành ISO 9001:2026.

Tiến độ này chậm hơn một năm so với kế hoạch ban đầu, phản ánh cam kết của ISO trong việc đảm bảo tính cập nhật, toàn diện và khả năng áp dụng rộng rãi tiêu chuẩn ISO 9001 mới nhất cho mọi loại hình tổ chức.

4. Những tác động dự kiến khi triển khai tiêu chuẩn ISO 9001 mới nhất

Việc áp dụng ISO 9001:2026 được kỳ vọng sẽ mang đến nhiều chuyển biến tích cực cho các tổ chức, không chỉ về hiệu quả vận hành mà còn về uy tín và khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Dưới đây là các tác động chính theo nội dung dự thảo:

• Nâng cao hình ảnh doanh nghiệp: Việc đạt chứng nhận ISO 9001:2026 thể hiện cam kết rõ ràng về chất lượng, minh bạch và trách nhiệm với môi trường, xã hội.
• Tối ưu hóa hoạt động nội bộ: Nhờ áp dụng công nghệ số và quản lý theo hướng phòng ngừa rủi ro, doanh nghiệp có thể tinh gọn quy trình và giảm chi phí không cần thiết.
• Tạo thuận lợi cho doanh nghiệp nhỏ và vừa: Cấu trúc linh hoạt và hướng dẫn đơn giản hơn giúp SMEs triển khai hệ thống chất lượng hiệu quả mà không cần đầu tư hạ tầng lớn.
• Gia tăng khả năng tiếp cận thị trường toàn cầu: Các nội dung cập nhật phù hợp với xu hướng quốc tế, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ và dịch vụ, sẽ giúp doanh nghiệp dễ dàng vượt qua các rào cản kỹ thuật.

Tuy nhiên, các tổ chức đang vận hành theo ISO 9001:2015 sẽ cần chuẩn bị trước cho quá trình chuyển đổi. Điều này bao gồm việc cập nhật tài liệu, đào tạo nhân sự và điều chỉnh các quy trình hiện có để đáp ứng các yêu cầu mới.

5. Cần chuẩn bị gì khi áp dụng tiêu chuẩn ISO 9001:2026

Để tận dụng tốt các lợi ích mà ISO 9001:2026 mang lại, việc chuẩn bị từ sớm là yếu tố then chốt. Tùy theo mức độ áp dụng hiện tại, các tổ chức, doanh nghiệp và giới hoạch định chính sách sẽ cần có chiến lược thích ứng khác nhau.

5.1 Các doanh nghiệp đã, đang và sắp áp dụng ISO 9001

ISO 9001:2026 đánh dấu sự chuyển dịch từ mô hình kiểm soát kỹ thuật sang cách tiếp cận chiến lược, kết hợp giữa quản lý chất lượng, công nghệ và phát triển bền vững. Trong bối cảnh kinh tế biến động và yêu cầu ngày càng cao từ thị trường, các tổ chức cần chuẩn bị sớm để duy trì tính cạnh tranh.

Một số bước quan trọng nên thực hiện:

• Đánh giá khoảng cách hệ thống hiện tại, xác định điểm chưa đáp ứng so với yêu cầu mới
• Rà soát lại chính sách chất lượng và vai trò lãnh đạo, lồng ghép yếu tố công nghệ, môi trường và rủi ro vào chiến lược vận hành
• Tổ chức đào tạo nội bộ, tập trung vào năng lực thích ứng và chuyển đổi của đội ngũ QMR, quản lý cấp trung và nhân sự liên quan
• Kiểm tra mức độ sẵn sàng của chuỗi cung ứng, đảm bảo đối tác có thể đáp ứng yêu cầu tương thích với tiêu chuẩn mới
• Theo dõi tài liệu hướng dẫn từ ISO/TC 176/SC 2, tránh bị động trong các giai đoạn chuyển đổi

5.2 Các tổ chức tư vấn, cấp chứng nhận ISO 9001

Việc triển khai ISO 9001:2026 đòi hỏi các tổ chức chứng nhận và tư vấn phải nâng cấp toàn diện nội dung đánh giá và năng lực chuyên môn. Phạm vi kiểm tra không còn giới hạn ở tài liệu và quy trình nội bộ, mà mở rộng sang các chủ đề chiến lược như công nghệ, khí hậu, ESG,  sự tham gia của các bên liên quan,…

Để đảm bảo tính thống nhất và độ tin cậy trong quá trình chứng nhận ISO 9001, các tổ chức cần:

• Cập nhật nội dung đánh giá, bao gồm các yếu tố như chuyển đổi số, tác động khí hậu, ESG và mức độ tham gia của các bên liên quan.
• Tổ chức đào tạo lại cho đội ngũ chuyên gia đánh giá, đặc biệt về các nội dung mới như AI, dữ liệu lớn, chuỗi cung ứng số hóa.
• Rà soát quy trình đánh giá hiện tại, đảm bảo phương pháp tiếp cận phản ánh đúng tinh thần và cấu trúc của ISO 9001:2026.
• Tăng cường phối hợp với ISO/TC 176/SC 2 để nắm rõ lộ trình, hướng dẫn chuyển đổi và các tiêu chí cập nhật.

5.3 Các học giả và nhà hoạch định chính sách

ISO 9001:2026 đặt ra nhiều hướng nghiên cứu mới cho giới học thuật, đặc biệt trong mối liên hệ giữa hệ thống quản lý chất lượng (QMS) với các trụ cột như chuyển đổi số, ESG và quản lý khí hậu. Những thay đổi này tạo điều kiện để phát triển các khung lý thuyết tích hợp giữa quản trị chất lượng và chính sách phát triển bền vững.

Với các nhà hoạch định chính sách, đây là cơ hội cập nhật các quy chuẩn hỗ trợ doanh nghiệp áp dụng QMS gắn liền với công nghiệp xanh và đổi mới sáng tạo. Việc đưa tiêu chuẩn ISO 9001:2026 vào chiến lược vĩ mô sẽ góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong môi trường kinh tế xanh và số hóa.

6. Mốc thời gian để chuyển đổi từ ISO 9001:2015 sang ISO 9001:2026

Sau khi ISO 9001:2026 được ban hành chính thức (dự kiến tháng 9/2026), các tổ chức sẽ có giai đoạn chuyển tiếp 36 tháng (3 năm) để hoàn tất cập nhật hệ thống quản lý chất lượng theo phiên bản mới. Đây là mốc thời gian được ISO quy định nhằm đảm bảo tính kế thừa và ổn định trong chứng nhận.

Cụ thể:

• Từ 09/2026 đến 09/2029: Các tổ chức vẫn được duy trì chứng chỉ ISO 9001:2015.
• Sau ngày 30/09/2029: Việc đăng ký cấp giấy chứng nhận ISO 9001:2015 sẽ không còn hiệu lực.

Để tránh gián đoạn vận hành và rủi ro bị từ chối chứng nhận, các doanh nghiệp nên lập kế hoạch chuyển đổi ngay từ năm 2026. Việc chuẩn bị sớm không chỉ giúp giảm chi phí đào tạo và tư vấn, mà còn duy trì tính tuân thủ và năng lực cạnh tranh trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Hiện tại, mọi thông tin liên quan đến tiêu chuẩn ISO 9001 mới nhất vẫn đang trong giai đoạn dự thảo. Nếu doanh nghiệp cần chứng nhận ngay, Vinacontrol CE HCM thực hiện cấp chứng nhận ISO 9001:2015 – phiên bản hiện hành. Trong trường hợp ISO 9001:2026 được công bố đúng tiến độ, các chứng chỉ ISO 9001:2015 vẫn sẽ còn hiệu lực đến hết tháng 09/2029, đủ thời gian để doanh nghiệp chuyển đổi hệ thống.

>>> XEM THÊM CÁC BÀI VIẾT LIÊN QUAN ĐẾN CHỨNG NHẬN ISO 9001:

• [3 LƯU Ý] Thời hạn giấy chứng nhận ISO 9001 cần phải biết
• Mẫu giấy chứng chỉ ISO 9001:2015
• Báo giá chi phí chứng nhận ISO 9001:2015 bao nhiêu?